Báo Trung lập đã nhổ đi một cái đinh ở trước mắt ông Phan Khôi

Nói vậy, đừng ai tưởng là trước đây báo Trung lập vẫn đóng đinh vào mắt ông Phan Khôi, mà bây giờ mới nhổ đi cho ổng.
Số là ông Phan Khôi lâu nay rất chuộng khoa học, vô luận là cái gì, ổng đều muốn lấy phương pháp khoa học làm chuẩn đích.
Về cách viết chữ quốc ngữ thì ông chủ trương viết phải cho đúng, vần xuôi đáng tr. thì tr., đáng ch. thì ch., vần ngược đáng n. thì n., đáng ng. thì ng. v.v… không được lộn chữ nọ ra chữ kia.
Chủ trương như vậy, theo tôi, là phải lắm. Nếu mấy chữ đó mà viết không đúng thì có khi sai hẳn nghĩa của nó đi ai còn hiểu được.
Vì ổng chủ trương như vậy, cho nên thấy ai viết chữ quốc ngữ không đúng thì ổng hết sức công kích. Năm ngoái, khi còn mồ ma báo Phổ thông, trong một số nọ có câu thơ "hào quang muôn đạo chói trời đông" chữ "chói" lầm ra chữ "trói", ổng đã viết một bài chế diễu, đầu đề là "bắt được một cộng sản ở Bờ Hồ, Trời là thủ phạm" (Bài này ký tên là Thông Reo, người ta nói Thông Reo tức là ông Phan Khôi). Chế diễu như vậy cũng có lẽ phải, nếu chói sáng mà đánh ra trói buộc thì có nghĩa lý gì nữa.
Về chữ Hán thì ổng chủ trương theo đúng âm của tự điển. Như chữ "trứ thuật", cả xứ Bắc kỳ đọc là "trước thuật", nhưng ổng thì muốn đọc đúng nguyên âm của nó, nên độ trước, cũng ở báo Phổ thông trong một bài nọ, có nói đến hai chữ đó, thì ổng chua rõ là "trứ thuật chứ không phải là trước thuật".
Chủ trương như vậy lại cũng phải. Chữ Hán phần nhiều cũng một chữ mà âm khác thì nghĩa cũng khác, nếu đọc không đúng âm, có khi sẽ hiểu không đúng nghĩa.
Gần nay, ổng viết bài cho báo Trung lập, nói cho phải, có lẽ báo ấy là tờ báo in ít "phốt" nhất các báo Đông Dương, đó là ảnh hưởng của ông hay công phu của ai thì mình chưa rõ. Tuy vậy, trước đây báo ấy cũng có cái phốt to tướng, ấy là chữ "thể thao" mà vẫn luôn luôn viết là "thể tháo". Theo tự điển tháo là tiết tháo là danh từ (nom), thao là thao diễn, là động từ (verbe), thể thao là luyện tập thân thể, thì nó là "thao" mới phải, sao lại là "tháo"? Cái lầm đó là lầm chung của các báo Nam kỳ chớ không phải riêng gì một báo Trung lập, nhưng Trung lập là báo có ông Phan Khôi viết vào, mà cũng bị phốt thì cái dấu sắc ở trên chữ thao đó, đối với ông Phan Khôi, chẳng khác gì cái đinh trước mắt vậy.
Mấy số gần đây, đã thấy Trung lập bỏ cái dấu sắc ở cái chữ thể tháo đó, ấy là nhổ đi một cái đanh ở trước mắt ông Phan Khôi.
 

Thục điểu(*)
Đông phương, Hà Nội, s.410 (17.4.1931)

(*) Thục Điểu là bút danh của Ngô Tất Tố; bài báo này là do ông Cao Đắc Điểm sưu tầm và cung cấp. Xin cảm ơn ông Điểm (L.N.A.).