CÓ MỘT MÌNH THÔNG REO HÔM NAY KHỎI CẢI CHÁNH

May quá, hôm nay ai cải chánh ở đâu thì cải chánh, chỉ có một mình Thông Reo nầy khỏi phải cải chánh chi hết mà thôi; nó có láu táu, hốp tốp, lý lắc lý lửi, chưởi sát rạt như họ đâu mà phải cải chánh?

Trong làng báo An Nam ở đây, chẳng những họ chưởi Tưởng Giới Thạch phản quốc mà thôi, họ còn chưởi Mã Chiếm Sơn đầu Nhựt nữa, mà chưởi họ Mã đây mới mạnh miệng cho.

Chưởi Tưởng Giới Thạch chỉ có một người, chớ chưởi Mã Chiếm Sơn thì hầu như gần đủ mặt. Bữa trước bữa rày các anh bạn đồng nghiệp, anh nào cũng chưởi họ Mã thiệt sướng miệng. Có một mình Thông Reo, nói cho phải, đầu đuôi nó không hề chưởi một tiếng nào. Không phải nó sợ ai, có điều nó không dám.

Đâu chừng vài tháng nay, các báo Tàu báo Tây chi cũng đăng tin Mã Chiếm Sơn đầu Nhựt, chịu ở dưới quyền nước Mãn Châu mới. Nếu vậy thì ra con người phản phúc thật, cái khí tiết mấy tháng trước đem đổ sông đổ biển đâu hết ráo, vậy thì không chưởi để mần chi?

Thấy nói trong bạn đồng nghiệp lại còn có kẻ ngay thẳng quá, thấy người như vậy tuy không ăn thua chi với mình, chớ cũng tức. Bởi vậy mới đem bao nhiêu hình họ Mã mình mua bữa trước lót đít mà ngồi, sau lại xé nhỏ ra, không còn để một tấm.

Nhưng, có một mình Thông Reo không dám chưởi mà cũng không dám xé hình họ Mã; nếu xé, bữa nay chẳng đã phải mua lại lớp khác tốn một mớ tiền nữa rồi. Không dám là vì nghĩ những kẻ anh hùng, nhiều khi họ ngộ biến hành quyền, huống chi mình ở xa, việc gì cũng nghe tắc hút, thì làm sao dám tin được mà quyết đoán sự phải quấy?

Đối với một người nào bữa trước mình chê họ rồi bữa nay mình phải khen, thì ngó ra cái thái độ trẻ con một chút, vì cớ đó Thông Reo giữ lèo giữ lái mà không dám chưởi Mã Chiếm Sơn.

Báo Tàu hôm nay, mười tờ như một đều đăng tin Mã Chiếm Sơn "phản chánh", nghĩa là dứt bỏ sự quan hệ với người Nhựt đi mà trở về với Chánh phủ Tàu, với đất nước Trung Huê.

Dịch sơ một cái điện tín ngày 13 ở Bắc Bình đánh về cho một tờ báo Hồng Kông như vầy:

"Mã Chiếm Sơn ngày 12 có đánh một bức thông điện, lịch thuật đầu đuôi mình cự địch thế nào và trong lúc giả đò quy phụ với người Nhựt là có cái khổ tâm ra sao. Nhờ đó mới biết đặng nhiều cơ mưu quan yếu lắm của Nhựt Bổn về việc Đông tam tỉnh. Hiện nay nhóm bổn đội của mình tại Hắc Hà, quyết việc cử binh đánh Nhựt lại".

Sau rốt bức thông điệp có nói: "Xưa kia Quan Công về Tào Tháo mà lòng ở nhà Hán, Trương Lương giúp Hán Cao Tổ mà chí muốn báo thù cho nước Hàn, Chiếm Sơn nầy tuy ngu hèn chớ cũng muốn làm như hai ông đó!"

Coi bộ trong báo giới Tàu trước rày chưởi họ Mã cũng đã quá lắm rồi, bữa nay ngó thấy cơ sự nầy, bọn họ làm hay lắm.

Có thể chia dư luận người Tàu ra hai cái thái độ đối với họ Mã về việc nầy. Một bọn thì đối với cái tin "phản chánh" đây họ chỉ đăng sơ sơ, lờ đi không muốn nói cho kỹ, sợ nói kỹ thì lòi sự mình chưởi bữa trước ra là bất công; còn một bọn thì lấy tình thiệt xin lỗi cùng Mã Chiếm Sơn, nói rằng té ra sự cử động của anh hùng, con mắt phàm soi không thấu.

Lêu lêu mắc cỡ! Đã là mắt phàm sao lại còn biết đụng đâu chưởi đó?

Có lẽ trong làng báo An Nam cũng vậy chăng? Đã lâu rồi, tin nầy qua đây hơn tuần lễ, mà in như chưa có báo nào đăng hết. Chỗ đó tôi có hơi ngại đa!

Nếu Thông Reo bữa trước có chưởi họ Mã, thì bữa nay cũng phải cải chánh, phải xin lỗi rằng mình khờ mà chưởi một vị anh hùng rồi; song may quá, mình không có chưởi thành ra khỏi cải chánh!

THÔNG REO

Trung lập, Sài Gòn, s. 6713 (25. 4. 1932)