NGƯỜI AN NAM VỚI HỘI VẠN QUỐC

Sau cuộc thế giới đại chiến vừa yên, các nước mạnh trong hoàn cầu rủ nhau lập một cái hội tại thành Genève mục đích để bàn luận những việc gì có quan hệ giữa nước nầy với nước khác, hay là quan hệ chung cho các nước, nhứt là lúc có sự bất hòa có thể gây nên cuộc chiến tranh thì hội ấy can thiệp vào mà giải hòa đi.

Hội ấy đặt tên là "Société des nations", nghĩa đen là "Hội các dân tộc" hay là "Hội các quốc gia"; còn người Tàu họ kêu bằng "Quốc tế liên minh", cũng có khi kêu tắt bằng "Quốc liên". Ấy vậy mà An Nam kêu tên riêng một mình một trời, không giống với ai hết: kêu bằng "Vạn quốc hội".

Vạn quốc chẳng là đến một muôn nước, mà hiện nay các nước có vào hội ấy chẳng qua hơn hai chục non ba chục nước đó thôi, không đầy nửa trăm, có đâu mà đến một vạn? Vậy mà cũng kêu vạn quốc được đi, cho biết người An Nam là ngang quá ông Hạng, dầu liệt cường trên thế giới cũng không kể.

Thật, họ không kể thiệt tình. Trước khi không có việc chi, chẳng thèm nói tới làm chi, chớ từ khi có cuộc Nhựt-Huê xung đột đến nay, người An Nam đã dằn vặt Vạn quốc hội không biết bao nhiêu mà kể.

Từ hôm các đại biểu ở bển nhóm nhau bàn vầy bàn khác, mà ở bên Mãn Châu nầy ông Nhựt ổng cứ việc kéo quân tới lấy nhầu hết đất nọ tới đất kia, thì người An Nam la ré om sòm, nói những là hội Vạn quốc bất tài, hội Vạn quốc như pho tượng gỗ, – không tin, thử lật hết các báo cũ quốc ngữ ra mà coi.

Cho đến ngày nay đây, hội ấy sai đoàn điều tra qua Mãn Châu và Thượng Hải để xem xét thiệt sự chiến tranh của hai nước ra sao, thì các báo An Nam cũng la ầm lên, nói đoàn điều tra chẳng làm nên trò trống gì, nói đoàn điều tra binh Nhựt Bổn tức là sợ Nhựt Bổn.

Vậy cho biết cái quyền ngôn luận của An Nam có kém gì các nước đâu? Xem trong việc nầy, há chẳng thấy người các nước nói được gì thì An Nam cũng nói được nấy hay sao? Các báo Tây, báo Tàu, báo Nhựt, họ công kích Vạn quốc hội [....](*) thì ở đây An Nam cũng làm được như họ vậy chớ. Thế thì cớ sao lại nói An Nam ngôn luận không được tự do?

Tôi đố các anh biết tại làm sao? Các anh nghe xa thấy rộng hơn tôi, tôi đố các anh biết tại làm sao mà An Nam lại phê bình được Vạn quốc hội?

Có người sẽ trả lời rằng An Nam có quyền lớn lắm, rất đỗi cái tên hội của người ta mà còn kêu bậy kêu bạ, ít xít ra nhiều được thay huống hồ là thứ buông lời cười chê, có ai mà cấm được?

Người khác lại sẽ trả lời rằng: cái thứ nói chùng trong buồng gói với nhau, có ai kẻ số vào đâu, bởi vậy nên muốn chê cười chi đó thì chê cười, không ai thèm bụm miệng.

(Kiểm duyệt bỏ)

THÔNG REO

Trung lập, Sài Gòn, s. 6700 (9. 4. 1932)