XỨNG VỢ, XỨNG CHỒNG, CON CŨNG XỨNG

Con người như Tôn Văn, bôn tẩu lo việc nước từ 20 tuổi cho đến 60 tuổi, thành công rồi mới chết, chết còn tiếng để cả toàn cầu, từ nước lớn đến nước nhỏ, nam phụ lão ấu đều biết tên – con người ấy đời xưa hoặc đời nay, bên Đông hoặc bên Tây, nhiều nước vẫn có, chớ chẳng phải một mình nước Tàu. Song le cái người họ Tôn thì thiên hạ vẫn có, chớ cái gia đình họ Tôn thì thiên hạ ít ai bằng.

Xưa kia bên Âu Mỹ cũng có nẩy sanh lắm bậc danh nhân. Mà bay tiếng qua nước Nam nầy nhứt hơn hết là ông Nã Phá Luân và ông Hoa Thạnh Đốn, cho đến mấy ông nhà nho ông nào cũng biết. Vậy mà vợ con hai ông ấy chẳng thấy noi dấu hai ông.

Bây giờ đây ông Cam Địa bên Ấn Độ cũng có tiếng. Nhưng vợ con ông ấy chỉ được tài theo chồng theo cha ngồi ít tháng tù với chánh phủ Hồng Mao chơi cho có chuyện, chớ chưa nghe độc lập ra mà phất cờ dóng trống lên đàn chánh trị múa men như ông được. Để đợi ông Cam Địa chết rồi coi thử vợ con ổng ra sao, chớ bây giờ thì chỉ tầm thường vậy đó.

Lại soát qua một bận mấy tay danh tiếng đời nay cho khắp, cũng chưa thấy tay nào có vợ có con cũng có tài có chí lập công lập nghiệp như mình.

Chỉ có một mình Tôn Văn!

Cậu cả Tôn Khoa, coi bộ tướng giống ông Diệp Văn Kỳ nhà ta. Thấy vậy nhiều người tưởng va cũng diễu bông lơn cho vui đám mà chơi, không ngờ càng ngày càng trở nên một tay trọng yếu giữa thời cuộc Trung Hoa. Từ khi va làm thị trưởng Quảng Châu, ai cũng tưởng cho là cậu cả nhờ cha bồng ẵm lên, chớ không ngờ đến bây giờ mới thấy cậu cả mất cha rồi lại còn tấy lên bạo lắm, cũng không khác gì "cậu ba" vắng cụ rồi lại tự lập mà ngồi lên đến ghế trạng sư!

Thấy có tờ báo Tàu nói Tôn Khoa gần đây ý kiến đổi thay khác hẳn trước, sợ rồi va sẽ làm đầu một đảng cọng sản mới ở bển chưa biết chừng. Như vậy cũng đáng ghê cho cậu con trai của ông Tôn Văn lắm chớ!

Nói đến vợ Tôn Văn là bà Tống Khánh Linh thì lại còn ghê hơn. Bà trước là thơ ký của ông Tôn mà sau thành ra vợ. Bợm lắm, trong những sách của ông viết ra, như sách Kiến quốc đại cương, đều có lời bà phê bình vào. Như vậy còn gì mà không xứng đáng làm vợ một nhà đại cách mạng?

Đến như ông Tôn chết rồi, là bà đi xuất dương. Hiện bây giờ ở bên Paris, bà đương rủ bọn danh nhân các nước lập ra hội Hòa bình gì đó, coi ý chừng muốn vận động toàn cuộc thế giới, chớ không thèm đeo theo chủ nghĩa quốc gia nữa. Chưa biết bà Tống Khánh Linh rồi có làm ra trò gì không, chớ hiện giờ thì cũng đã thành ra một người quan hệ cho cả thế giới rồi, không phải thơ mơ đâu.

Tôi đố anh nào kiếm ra ở đâu vừa chồng, vừa vợ vừa con cho đều là nhân vật vĩ đại cả như chồng vợ và con nhà này.

Vợ trước của ông Tôn Văn, người đẻ ra Tôn Khoa là họ Lư. Bà nầy là con gái nhà quê, chỉ biết nồi cơm trách cá, chớ có biết gì đến việc đời việc nước. Ông Tôn bỏ đi mà lấy bà Tống là vì cớ bà ấy thiệt thà quá.

Tôi có khi tôi đã chê ông Tôn làm vậy là bạc tình. Nhưng bây giờ nghĩ lại, có lẽ ông bỏ bà Lư mà cưới bà Tống là phải. Làm vậy thì bây giờ mới thành ra "bộ ba" trọn vẹn, nếu không thì đã thành ra "bộ ba gãy" rồi.

THÔNG REO

Trung lập, Sài Gòn, s.6737 (26.5.1932)

 
 

© Copyright Lại Nguyên Ân