Ông Hà Đằng với cái ghế nghị trưởng

Sau khóa bầu nghị viên Dân biểu Trung Kỳ vừa rồi, nghị viện dự họp, bầu chức nghị trưởng, ông Hà Đằng cùng ông Nguyễn Trác tranh nhau, ông Hà Đằng được.

Ông Hà Đằng làm nghị trưởng viện Dân biểu Trung Kỳ lần này là lần thứ ba.

Ông Hà người Quảng Nam, xuất thân Hán học, đỗ cử nhân, làm quan đến Đốc học Thanh Hóa, chưa đến tuổi mà ông xin về hưu, năm nay đâu gần được 15 năm rồi. Hồi đậu cử nhân rồi, ông có vào học chữ Pháp tại trường Quốc học Huế, cho nên bây giờ ông cũng thông tiếng Pháp một ít, những giấy má việc quan, ông đọc và hiểu được.

Người trung bình, mặt xương xương, hơi rỗ, da ngăm ngắm đen, bộ tướng rù rì ít nói, cười càng ít hơn, thoạt trông cũng đủ biết ông là một tay bề ngoài lụt lịt mà bề trong đanh thép. Thật vậy, ông Hà người thẳng mà cứng.

So sánh trong hàng nghị trưởng Trung Kỳ trước đến giờ: Hà Đằng với Huỳnh Thúc Kháng, thì hai ông cũng đồng là người "vuông", mà cái vuông ông Huỳnh hơi có khía góc, còn cái vuông ông Hà như đã tém cạnh rồi. Hà Đằng với Nguyễn Trác, thì hai ông cũng đồng là người có duyệt lịch, mà ông Nguyễn là duyệt lịch trong quan trường, còn ông Hà là duyệt lịch ngoài thảo dã, giữa đám dân sự. Xem đó biết ông Hà có cả đức lẫn tài, mà cái đức và tài ấy có thể làm được việc, chứ không phải chỉ để cho người ta ngắm.

Hai khóa làm nghị trưởng trước, ông Hà đã tỏ mình là người cứng cát, sáng suốt, siêng năng, hết lòng hết sức với chức vụ. Ông đã được dân hoan nghinh, mà cũng được chánh phủ kiến trọng.

[…………]  ^(b)

Khóa này trong Trung Kỳ có nhiều ông quan lớn ra là nghị viên, như ông Tổng đốc Hoàng Kiêm và ông Tuần vũ Đào Phan Duân. Thế mà các ông này đều nhường ghế nghị trưởng cho ông Hà mà không tranh, đủ biết người ta tín phục ông Hà là dường nào.

Ông Nguyễn Trác ra tranh với ông Hà, ấy là một cái hớ. Với ai kia, chứ với trong đám thân sĩ, lòng người hướng chiều về ai, mình há lại chẳng biết; biết mà còn tranh, thế là dở; tranh mà không được, thà đừng tranh.

Thế cho biết ông Hà với cái ghế nghị trưởng Trung Kỳ là xứng đáng lắm, không cần phải tán tụng nhiều lời.

Duy chúng tôi đương để ý vào một điều, mà tưởng ông Hà cũng nên để ý vào điều ấy. Là cái điều phải nhận rõ chánh trị Trung Kỳ năm nay khác với năm xưa, năm ông Hà còn làm nghị trưởng.

Nói thế, độc giả đủ hiểu, ông Hà đủ hiểu, không phải nói nhiều.

Ông Hà làm nghị trưởng khóa này cần phải đổi khác cái thái độ của mấy lần nghị trưởng trước mới được.

Khuôn mặt xương xương của ông, ông cứ để yên vậy, nước da ngăm ngắm đen của ông, ông cứ để yên vậy, duy ông phải biểu lộ cái "vuông" của ông ra càng ngày càng hơn.

Chúng tôi đã chịu cái vuông tém cạnh của ông là được việc. Nhưng ngộ khi cần lắm thì cái cạnh cũng nên bớt tém. Hoặc giả có lúc cần hơn nữa thì lại nên có khía góc cũng nên.

Nói gì thì nói, chứ cái quyền là tự ông Hà, cái quan niệm của ông về chức nghị trưởng thế nào thì ông làm thế ấy, chúng tôi có cầu mà được!